DVT

ترمبوز وريد عمقي چيست؟

به لخته اي كه تشكيل آن در قسمتهاي عميق بدن باشد گفته ميشود. بيشتر لخته هايي كه در وريد عمقي تشكيل ميشود در قسمت تحتاني ران يا ساق مي باشد اين لخته ها مي توانند در ساير قسمتهاي بدن نيز تشكيل شوند. اگر لخته در وريد شكسته شد ه وارد جريان خون شود م يتواند در ريه جايگرين شود كه به اين حالت آمبولي ريوي گفته ميشود كه شرايط خطرناكي بوده مي تواند منجر به مرگ بيمار شود. لخته هايي كه در ران ايجاد ميشوند نسبت به لخته هايي كه در قسمت پائين ساق يا ساير قسمتها تشكيل ميشوند احتمال بيشتري براي شكسته شدن و ايجاد آمبولي ريوي دارند. لخته خون مي تواند در وريدي كه محدود به پوست مي باشد نيز ايجاد شود به اين نوع لخته خون، ترمبوز وريدي سطحي يا قلبيت گفته ميشود. لخته خون در وريد سطحي خطرناك نمي باشد چونكه نمي تواند بطرف ريه حركت كند.

ساير نامها:

DVT                ترمبوز وريدي                 لخته خون در پاها

چه كسي در معرض خطر DVT قرار دارد؟

عوامل زيادي مي توانند خطر ايجاد DVT را افزايش دهند:

داشتن اختلال ژنتيكي براي لخته شدن خون

داشتن جريان خون كند در نتيجه آسيب، جراحي، عدم تحرك

ابتلا به سرطان و طي دوره درمان آن

داشتن شرايط طبي از قبيل وريدهاي واريسي

نشستن براي مدت طولاني، بطور مثال در يك سفر طولاني با اتومبيل يا هواپيما

حاملگي مخصوصاً 6 هفته پس از زايمان

سن بالاي 60 (با اينحال DVT در همه گروههاي سني مي تواند اتفاق بيفتد)

داشتن اضافه وزن

استفاده از داروهاي ضد حاملگي يا هورمون درماني شامل استفاده آن براي علايم مونوپوز

داشتن كاتتر وريد مركزي كه در اين مورد بروز آن تقريباً يك به ازاء هر 10 مورد است.

در صورتي كه بيمار چندين ديسك فاكتور را بطور همزمان داشته باشد. خطر بروز DVT در وي افزايش خواهد يافت. بطور مثال اگر خانمي داراي سابقه ژنتيكي انعقاد پذيري خون داشته باشد قرص ضدحاملگي مصرف نمايد خطر بالاتري براي ايجاد لخته دارد.

علايم DVT و آمبولي ريوي كدامند؟

بيمار بايد بلافاصله پس از مشاهده علايم DVT يا آمبولي ريوي فوراً به پزشك مراجعه نمايد و در صورت عدم درمان DVT عوارض جدي را بدنبال خواهد داشت.

DVT: فقط نيمي از افراد دچار DVT داراي علامت مي باشد كه شامل:

ناحيه متورم در پا

درد يا حساسيت در پا معمولاً در يك پا بوده ممكن است فقط در زمان راه رفتن يا ايستادن احساس شود.

افزايش گرما در ناحيه اي از پا كه متورم يا دردناك است.

پوست قرمز يا رنگ پريده

آمبولي ريوي: در بعضي از افراد DVT در زماني تشخيص داده ميشود كه لخته از پا حركت كرده و وارد ريه ميشود. علايم مي تواند شامل:

درد سيه در زمان تنفس عميق                       كوتاه شدن تنفس

ترمبوز وريد عمقي چگونه تشخيص داده ميشود؟

ابتدا يك تاريخچه پزشكي از بيمار گرفته شده – بيمار بصورت فيزيكي معاينه ميشود.

آزمايشات مورد استفاده در DVT؟

سونوگرافي داپلر: آزمايشي است كه عموماً جهت تشخيص DVT انجام ميشود. در اين روش از امواج صوتي جهت ارزيابي جريان وريدهاي بيمار استفاده ميشود.  ژل بر روي پوست ناحيه ماليده ميشود. قسمت دست وسيله برروي پاي بيمار گذاشته ميشود و به جلو و عقب در ناحيه اي كه درگير است كشيده ميشود. اين وسيله امواج صوتي را از پاي بيمار به دستگاه اولترا سوند مي فرستد.

كامپيوتر امواج صوتي را به تصوير تبديل مي نمايد. اين تصوير بروري يك صفحه نمايش داده ميشود كه پزشك مي تواند بوسيله آن جريان خون را در آن مشاهده نمايد.

ونوگرافي در صورتي انجام ميشود كه سونوداپلر تصوير واضحي را فراهنم ننمايد. ونوگرام يك عكس راديولوژي توسط اشعه ايكس است كه جهت بررسي وريدها استفاده ميشود. يك ماده حاجب، وريدهاي را قابل مشاهده توسط اشعه ايكس ميكند. اگر جريان خون در وريد كند شده است در عكس مشخص ميشود.

روشهاي تشخيصي كه كمتر مورد استفاده قرار مي گيرد:

MRI: تصاوير اعضاي داخلي بدن را نشان مي دهد در MRI  از امواج راديويي جهت تصوير سازي استفاده ميشود. در بسياري از موارد از MRI اطلاعاتي را كه نمي توان بوسيله اشعه ايكس ديد را نشان مي دهد. اين روش در حال استفاده گسترده تر براي تشخيص DVT مي باشد.

توموگرافي كامپيوتري: نوع خاصي از اشعه ايكس كه تصاويري از ساختمانهاي داخلي بدن را ايجاد نمايد. اين تست بندرت جهت تشخيص DVT استفاده ميشود.

اگر احتمال، يك اختلال ژنتيكي انعقاد پذيري خون وجود دارد، در موارد زير وجود اختلالات انعقادي ژنتيكي پيشنهاد ميشود؟

لخته هاي تكرار شونده در صورتي كه توسط عوامل ديگر قابل توجيه نباشد

گسترش لخته خون در وريد در يك موقعيت غيرعادي از قبيل وريد كبدي، كليوي يا مغزي

درمان DVT:

اهداف درمان: اهداف اصلي درمان:

توقف توسعه لخته

پيشگيري از شكسته شدن لخته در وريد و حركت آن بسوي ريه

كاهش احتمال ايجاد لخته ديگر

درمانها: چندين روش درماني براي درمان و پيشگيري از DVT وجود دارد.

آنتي گواگولانتها (ضدانعقادها) سبب كاهش انعقاد پذيري خون ميشوند. اين داروها بعنوان رقيق كننده هاي خون شناخته ميشوند و جهت توقف تشكيل لخته در افرادي كه در معرض خطر ايجاد لخته و توقف لخته هاي كنوني براي بزرگتر شدن استفاده ميشود. اين مواد باعث شكسته شدن لخته هايي كه قبلاً وجود داشته نمي شود (بدن به مرور زمان لخته هاي موجود را حل مي كند) آنتي كواگولانتها مي توانند بصورت قرص (وارفارين) يا تزريقي (هپارين) مصرف شوند.

بعضي از پزشكان، جهت درمان از دو نوع يعني هپارين و وارفارين بطور همزمان استفاده مي نمايند. هپارين تاثير سريعي دارد. وارفارين 2 تا 3 روز پس از مصرف شروع به تاثير مي كن د. زماني كه تاثير وارفارين شروع شد هپارين قطع ميشود. زنان حامله نمي توانند از وارفارين استفاده كنند ودرمان آنها فقط بوسيله هپارين انجام ميشود.

درمان DVT با آنتي كوآگولان معمولاً 3 تا 6 ماه طول مي كشد. گرچه موقعيتهاي زير ممكن است طول مدت درمان را تغيير دهد:

اگر لخته خون بوسيله يك خطر كوتاه مدت از قبيل جراحي ايجاد شود. درمان ممكن است كوتاهتر شود.

اگر لخته هاي خون از مدتي قبل وجود داشته باشد، نياز به درمان طولاني تري خواهد بود.

در صورت وجود بيماريهاي خاص ديگر مثل كانسر، نياز به درمان با آنتي كوالا آلولان تا زماني كه بيماري وجود دارد خواهد بود.

بيشتري عارضه جانبي ضدانعقاد خونريزي ميباشد، در صورتي كه بيماري كه هپارين يا وارفارين دريافت مي نمايد بسرعت دچار كبودي و خونريزي شود با يد سريعاً به پزشك مراجعه نمايد و آزمايشات خوني جهت تعيين پيشرفت بيماري انجام شو د.

ترمبوليتك ها: داروهايي هستن كه سريعاً لخته هاي خون را حل مي كنند. اين داروها براي درمان لخته هاي بزرگ كه باعث علايم شديد شده اند بكار مي رود. بدليل اينكه ترمبوليتكها مي توانند باعث بروز خونريزي ناگهاني شوند فقط در موقعيتهايي كه حيات بيمار در معرض خطر باشد استفاده ميشود.

مهاركننده هاي ترومبين داروهايي هستند كه باعث تداخل در فرآيند لخته ميشوند. اين داروها در درمان لخته و بيماراني كه نمي توانند هپارين بگيرند استفاده مي گردد.

ساير درمانها:

فيلتر و ناكاوا: در زماني كه نمي توان داروي رقيق كننده خون دريافت نمود و يا عليرغم دريافت اين مواد تشكيل لخته همچنان ادامه داشته باشد استفاده ميشود. فيلتر وارد وناكاوا شده لخته هاي شكسته شده  را قبل از از طريق جريان خون وارد ريه شوند (آمبولي ريه) گير مي اندازند، فيلتر مانع تشكيل لخته هاي جديد نمي شود.

استفاده از جورابهاي الاستيك فشارنده: مي تواند باعث كاهش تورم مزمن كه بدنبال لخته در پا ايجاد شده ميشود، تورم پا مربوط به آسيب دريچه هاي موجود در پاهاي مي باشد. جورابهاي فشاري از قوس پا تا بالا يا پايين زانو مي پوشاند اين جورابها به مچها محكم بسته شده و بطرف بالاي ساق شل تر ميشو د كه باعث اعمال فشار رياد به ساق مي شود و اين فشار مانع ركود خون و ايجاد لخته ميشود.

بعضي از معايب استفاده از جوراب الاستيك:

در صورتي كه در طول تمام روز پوشيده شوند باعث ناراحتي ميشود.

ممكن است گرم شود.

پوشيدن آن مخصوصاً براي افراد مسن و افراد چاق ممكن است مشكل باشد

در بعضي موارد درمان DVT در منزل انجام مي گرد. كسب آموزش نكات زير ضروري مي باشد؟

دريافت صحيح داروها

انجام تست هاي تشخيصي تحت نظر پزشك

اجتناب از فعاليتهايي كه باعث آسيب جدي يا خونريزي شو د

در صورت استفاده همزمان ساير داروها قبل از مصرف ضدانعقاد، در جريان قراردادن پزشك، مخصوصاً داروهايي كه اثرهمسو يا مخالف ضدانعقادها دارند بعنوان مثال آسپرين خود باعث رقيق شدن خون بيمار ميشود.

استفاده از دو داروي رقيق كنده خون مي توان باعث افزايش خطر خونريزي وسيع شود.

بيمار بايد در مورد چگونگي رعايت رژيم با پزشك خود مشاوره نمايد، غذاهاي حاوي ويتامين K مي توانند باعث تغيير عملكرد وارفارين شوند ويتامين K درسبزيجات سبز برگ و بعضي روغنها از قبيل كانولاويريا وجود دارد. استفاده از رژيم متعادل باعث ايجاد تغييرات زياد نشود، توصيه مي گردد.

تعديل مصرف الكل در افراد الكلياك توصيه ميشود.

پيشگيري از DVT:

پيشگيري از DVT بستگي به داشتن لخته قبلي و ريسك فاكتورهاي بيمار براي گسترش لخته دارد. در صورت داشتن لخته، جهت پيشگيري از تشكيل لخته هاي بعدي، موارد زير به بيماران توصيه مي گردد:

دريافت داروهاي تجويز شده توسط پزشك جهت پيشگيري و درمان لخته

پيگيري تغييرات برنامه هاي درماني و آزمايشات خوني

در صورتي كه بيمار هيچگونه لخته قبلي نداشته ولي ريسك فاكتورهاي تشكيل لخته را دارد جهت پيشگيري از ايجاد لخته بايد:

انجام ورزشهاي اندامهاي تحتاني در صورتي كه مجبور به نشستن به مدتهاي طولاني مي باشد.

خارج شدن از تخت و داشتن تحرك در اسرع وقت پس از استراحت طولاني در تخت از قبيل جراحي يا بيماري، همزمان با شروع فعاليت بيمار احتمال توسعه لخته نيز كاهش مي يابد.

دريافت داروهاي توصيه شده توسط پزشك كه جهت پيشگيري از ايجاد لخته خون پس از بعضي جراحيها داده ميشود

مراجعه به پزشك در زمان مقرر

نكات كليدي:

DVT: تشكيل لخته خون در وريدهايي است كه در قسمتهاي عميق بدن قرار دارند.

لخته هاي DVT مي توانند شكسته شده از طريق جريان خون وارد ريه شود كه به لخته خون در ريه آمبولي ريوي گفته ميشود. كه وضعيت خطرناكي بوده مي تواند باعث مرگ بيمار شود

داشتن هر يك از ريسك فاكتورهاي DVT مي تواند شانس ايجاد DVT را در فرد افزايش دهد

داشتن چندين ريسك فاكتور بطور همزمان خطر ايجاد DVT را بيشتر افزايش مي دهد

فقط بعضي از بيماراني كه دچار DVT هستند داراي علايم مي باشند.

اگر بيمار يكي از علايم DVT يا ريسك فاكتورهاي گسترش آن را داشته باشد بايد از نظر داشتن لخته مورد بررسي قرار گيرد.

آزمايشات ساده بدون درد جهت تشخيص وجود و محل قرارگيري لخته انجام مي شود.

اهداف اصلي در درمان DVT عبارتند از:

توقف رشد و توسعه لخته

پيشگيري از شكسته شدن لخته در وريد و حركت آن بسوي ريه

كاهش شانس ايجاد لخته هاي بعدي

از داروها جهت درمان و پيشگيري از DVT استفاده مي شود.

از داروها جهت درمان و پيشگيري از DVT استفاده مي شود.

عموماً از ضدانعقادها در درمان DVT استفاده مي گردد كه بعنوان رقيق كننده هاي خون شناخته مي شوند.

 

 

+